Sağlıklı yaşamanın sırlarını Dr. Bilen'e sorun
Çerkezköy Özel İrmet Hospital Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. İbrahim Bilen 7-13 Nisan Dünya Sağlık Haftası sebebiyle önerilerde bulundu. Dr. Bilen “Yaşam kalitesinin genel ifadesi olarak ‘sağlıklı yaşam’ kavramını kullanmaktayız. Sağlıklı yaşamın ana etkenlerinden biri sağlıklı beslenme, diğeri de hayatın vazgeçilmezi olan egzersizdir. İnsan vücudu hareket için yaratılmıştır. Monoton, hareketsiz bir hayat tarzı, insanı yıpranma ve yaşlanmaya götüren bir süreçtir.” dedi.
DOĞRU BESLENME VE YAŞAM TARZI
“Sağlıklı olmak, sadece hasta olmamak veya hastalığı tedavi ettirip iyileşmek değildir. Sağlıklı olmak, ileride görülebilecek hastalıklardan korunmayı da kapsamalıdır. Doğru bir beslenme ve yaşam tarzı ile bu, büyük oranda sağlanabilir.
BİRKAÇ ALIŞKANLIĞIN DEĞİŞTİRİLMESİ GEREKİYOR
Yoğun iş hayatı, trafik, stres ve ekonomik kaygılar yaşam şartlarını düzensiz hale getirirken, beslenme alışkanlıklarımızı ve sağlığımızı da olumsuz etkiliyor. İdeal kiloya ulaşmak ve sağlıklı bir yaşam sürmek için birkaç alışkanlığın değiştirilmesi yeterli olabiliyor.
KENDİNİZE ULAŞILABİLİR HEDEFLER KOYUN
Yoğun iş hayatı ve bunlara bağlı olarak birçok insanın yaşamak zorunda kaldığı stres, yaşam alışkanlıklarını düzensiz ve kontrolsüz hale getirmektedir. Bu durum, pek çok insanı kilo sorunu ve sağlıksız bir yaşam ile karşı karşıya bırakmaktadır. Genellikle aşırı kilolardan kurtulmak için hızla diyet programları uygulanmaya çalışılır. Bir an önce zayıflamak isteyenler tüm alışkanlıklarını tek seferde değiştirmeye çalışırlar. Kendi potansiyelinin farkında olmadan ve kendini zorlayarak yapılan programlar ise birçok insanda hayal kırıklığına ve motivasyon eksikliklerine neden olur. Kısa zamanda ulaşılması çok zor hedefler belirlemek yerine, ulaşılabilir hedefler belirlemek çok önemlidir.
BESLENME ALIŞKANLIKLARINIZLA İLGİLİ KÜÇÜK DÜZENLEMELERLE ZİNDE VE SAĞLIKLI KALABİLİRSİNİZ
Sağlıklı kahvaltı alışkanlığı edinmeye çalışın, tam taneli tahılları ekleyin, kızartmaları hayatınızdan çıkartın. Yemek yerken veya atıştırma esnasında televizyon izlemeyin, dikkat dağıtıcı aktivitelerden kaçının. Günde kaç porsiyon sebze ve meyve tükettiğinizi hesaplayın, hedefinizin 3 olmasına dikkat edin. Zamanla günde 5 porsiyona çıkılabilir. Su tüketiminizi artırın, belki de düşündüğünüzden daha az tüketiyorsunuz, 2 litreye ne kadar yakınsınız? Bunun değerlendirmesini yapın ve suyunuzu yanınızdan ayırmayın.
BESLENMEYİ KEYİFLİ HALE GETİRİN.
Bu düzenlemelerdeki ilk ve en temel hedef, sağlıklı beslenme alışkanlığının kazanılmasıdır. Bunun yolu da bireysel olarak hazırlanmış bir plandan geçer. Kötü beslenme alışkanlıklarını değiştirmek bu konudaki maddelerden sadece bir tanesidir. Doğru bir beslenme programı uygulamak için mutlaka bir uzmandan destek alınmalıdır. Kişi ekip çalışması ile bu işin aslında ne kadar kolay ve keyifli olduğunu görüp, tüm bakış açısını değiştirebilir.
DÜZENLİ OLARAK FİZİKSEL AKTİVİTELER YAPIN.
Düzenli spor yapmayı yaşam alışkanlığı haline getirmek, vücut yağlarının azalıp, kaslarının gelişmesini, toksinlerin atılıp daha zinde olunmasını, bağışıklık sisteminin güçlenmesini, salgılanan bazı hormonlar nedeniyle, ruhsal açıdan daha iyi hissedilmesini sağlar. Yürüyüş yapmak insan vücudu için çok yararlıdır çünkü yürürken tepeden tırnağa bütün vücudumuz antrenman yapmış olur. Sağlıklı yaşama sayılamayacak kadar çok katkısı bulunan bu sporun yalnız bedensel değil, ruhsal yararları da vardır. Spora ve özellikle yürümeye önem veren toplumlarda yürümenin, dengeli beslenmenin önemini sürekli vurgulamaktadırlar.
DAHA SAĞLIKLI BİR UYKU İÇİN: UYKU HİJYENİ
Uyku, yaşam için gerekli olup ve vücudumuzun dinlendiği, onarıldığı bir dönemdir. Sağlıklı bir yaşam için sağlıklı bir uyku vazgeçilmezdir. Dinlenmiş olarak uyanmak için herkes kendini iyi hissettiği kadar uyumalıdır. Genel olarak yetişkinler için 6-8 saat arasında uyumak yeterli olmaktadır.
Uyku süresi kadar uyku kalitesi de önemlidir. Bu nedenle uyku hijyeni kurallarına uymak gerekmektedir. Uyku hijyeni; uyku için uygun ortam şartlarının sağlanması, kişinin kendini uykuya hazırlaması ve birtakım davranışlardan kaçınılması gibi birçok faktörü içerir.
Öncelikle kişide astım, KOAH, burun tıkanıklığı, guatr, diyabet, hipertansiyon, kalp yetmezliği, anemi gibi eşlik eden hastalıklar varsa bunlar tedavi edilmelidir. Sağlıklı ve kaliteli bir uyku için uyku hijyeni konusunda dikkat edilmesi gerekenler:
•Yatak odası sadece uyumak için kullanılmalı,
•Biyolojik saati korumaya özen göstererek gece yatma ve sabah uyanma saatlerini değiştirmemeye dikkat edilmeli,
•Yatak odası iyi havalandırılmalı ve oda ısısı 20-25 dereceye ayarlanmalı,
•Gürültüden uzak olmalı,
•Mümkün olduğunca karanlık olmalı,
•Bilgisayar, televizyon ve cep telefonu gibi elektronik aletlerden uzak kalınmalı
SAĞLIKLI BİR YAŞAM İÇİN RUTİN SAĞLIK KONTROLLERİNİZİ İHMAL ETMEYİN
Sağlıklı bir yaşam için dünyada ve ülkemizde büyük bütçeler ayrılarak koruyucu sağlık yaklaşımları, tanı ve tedavi yöntemleri ve cihazlar üzerine çalışılmaktadır. Yapılan çalışmaların en önemli gayesi hastalıkların erken tanı ve tedavisini yapmaktır. Yakın dönem de ise koruyucu sağlık yaklaşımlarının öneminin anlaşılması ile de bu konu üzerine odaklı bir çalışma başladı. Sağlığını kaybetmeden bireylerin sağlığını korumak en az maliyet getiren ve oldukça etkili olan bir yöntemdir.
SAĞLIĞINIZ İÇİN BUNLARA DİKKAT EDİN
•18 yaşından itibaren her bireyin kilo kontrolünü düzenli olarak sağlaması gerekir. Obezite, diyabet gibi hastalıklara genetik eğilimi bulunan kişilerin risk altında olduklarını bilmeleri ve bu konuda dikkatli olmaları önemlidir.
•Düzenli olarak tansiyon ölçümü yaptırılmalıdır.
•Yılda bir kez dahiliye muayenesi olunması ve doktorunuzun önerdiği tetkikler yapılmalı.
•Ailede diyabetli, kolesterol sorunu olan, tansiyon hastası ya da obez bireyler varsa özellikle 30 yaşından sonra kan tetkikleri mutlaka yaptırılmalıdır. Hipertansiyonu ve kolesterolü olan bireyler daha sık takip edilmelidir.
•Göz sağlığı için her yıl mutlaka göz muayenesi yaptırılmalıdır.
•Hepatit B ve C gibi hastalıklar açısından genç ya da yaşlı her bireyin düzenli aralıklarla kontrolden geçmesi ve gerekli testlerin yapılması önemlidir. Hepatit B aşısı belli sürelerde tekrarlanmalıdır.
•Ailesinde kalp hastalığı riski bulunan kişilerin erken yaşlarda efor kapasitesini ölçtürmesi gerekir.
•Cilt kanseri, kötü huylu benler ve bazı deri hastalıklarının belirtileri cilt muayenelerinde ortaya çıkabildiğinden, yılda bir kez cilt muayenesi yaptırılmalıdır.
•Diş ve diş eti sağlığının bozulması özellikle ilerleyen yaşlarda çeşitli hastalıklara da davetiye çıkarabilir. Bu nedenle mutlaka senede en az bir kez diş hekimine muayene olunmalıdır.
•Hayat kalitesini oldukça bozabilen bir alerji durumu varsa mutlaka doktorun önerdiği testlerin yaptırılması gerekir.
•Gündelik yaşam karmaşası, iş stresi gibi nedenler bazı kişilerde maskeli depresyona neden olmaktadır. Özellikle 50 yaş ve üzerinde depresyon eğilimi daha da arttığından rutin depresyon taraması önemlidir.
“Sağlıklı olmak, sadece hasta olmamak veya hastalığı tedavi ettirip iyileşmek değildir. Sağlıklı olmak, ileride görülebilecek hastalıklardan korunmayı da kapsamalıdır. Doğru bir beslenme ve yaşam tarzı ile bu, büyük oranda sağlanabilir.
BİRKAÇ ALIŞKANLIĞIN DEĞİŞTİRİLMESİ GEREKİYOR
Yoğun iş hayatı, trafik, stres ve ekonomik kaygılar yaşam şartlarını düzensiz hale getirirken, beslenme alışkanlıklarımızı ve sağlığımızı da olumsuz etkiliyor. İdeal kiloya ulaşmak ve sağlıklı bir yaşam sürmek için birkaç alışkanlığın değiştirilmesi yeterli olabiliyor.
KENDİNİZE ULAŞILABİLİR HEDEFLER KOYUN
Yoğun iş hayatı ve bunlara bağlı olarak birçok insanın yaşamak zorunda kaldığı stres, yaşam alışkanlıklarını düzensiz ve kontrolsüz hale getirmektedir. Bu durum, pek çok insanı kilo sorunu ve sağlıksız bir yaşam ile karşı karşıya bırakmaktadır. Genellikle aşırı kilolardan kurtulmak için hızla diyet programları uygulanmaya çalışılır. Bir an önce zayıflamak isteyenler tüm alışkanlıklarını tek seferde değiştirmeye çalışırlar. Kendi potansiyelinin farkında olmadan ve kendini zorlayarak yapılan programlar ise birçok insanda hayal kırıklığına ve motivasyon eksikliklerine neden olur. Kısa zamanda ulaşılması çok zor hedefler belirlemek yerine, ulaşılabilir hedefler belirlemek çok önemlidir.
BESLENME ALIŞKANLIKLARINIZLA İLGİLİ KÜÇÜK DÜZENLEMELERLE ZİNDE VE SAĞLIKLI KALABİLİRSİNİZ
Sağlıklı kahvaltı alışkanlığı edinmeye çalışın, tam taneli tahılları ekleyin, kızartmaları hayatınızdan çıkartın. Yemek yerken veya atıştırma esnasında televizyon izlemeyin, dikkat dağıtıcı aktivitelerden kaçının. Günde kaç porsiyon sebze ve meyve tükettiğinizi hesaplayın, hedefinizin 3 olmasına dikkat edin. Zamanla günde 5 porsiyona çıkılabilir. Su tüketiminizi artırın, belki de düşündüğünüzden daha az tüketiyorsunuz, 2 litreye ne kadar yakınsınız? Bunun değerlendirmesini yapın ve suyunuzu yanınızdan ayırmayın.
BESLENMEYİ KEYİFLİ HALE GETİRİN.
Bu düzenlemelerdeki ilk ve en temel hedef, sağlıklı beslenme alışkanlığının kazanılmasıdır. Bunun yolu da bireysel olarak hazırlanmış bir plandan geçer. Kötü beslenme alışkanlıklarını değiştirmek bu konudaki maddelerden sadece bir tanesidir. Doğru bir beslenme programı uygulamak için mutlaka bir uzmandan destek alınmalıdır. Kişi ekip çalışması ile bu işin aslında ne kadar kolay ve keyifli olduğunu görüp, tüm bakış açısını değiştirebilir.
DÜZENLİ OLARAK FİZİKSEL AKTİVİTELER YAPIN.
Düzenli spor yapmayı yaşam alışkanlığı haline getirmek, vücut yağlarının azalıp, kaslarının gelişmesini, toksinlerin atılıp daha zinde olunmasını, bağışıklık sisteminin güçlenmesini, salgılanan bazı hormonlar nedeniyle, ruhsal açıdan daha iyi hissedilmesini sağlar. Yürüyüş yapmak insan vücudu için çok yararlıdır çünkü yürürken tepeden tırnağa bütün vücudumuz antrenman yapmış olur. Sağlıklı yaşama sayılamayacak kadar çok katkısı bulunan bu sporun yalnız bedensel değil, ruhsal yararları da vardır. Spora ve özellikle yürümeye önem veren toplumlarda yürümenin, dengeli beslenmenin önemini sürekli vurgulamaktadırlar.
DAHA SAĞLIKLI BİR UYKU İÇİN: UYKU HİJYENİ
Uyku, yaşam için gerekli olup ve vücudumuzun dinlendiği, onarıldığı bir dönemdir. Sağlıklı bir yaşam için sağlıklı bir uyku vazgeçilmezdir. Dinlenmiş olarak uyanmak için herkes kendini iyi hissettiği kadar uyumalıdır. Genel olarak yetişkinler için 6-8 saat arasında uyumak yeterli olmaktadır.
Uyku süresi kadar uyku kalitesi de önemlidir. Bu nedenle uyku hijyeni kurallarına uymak gerekmektedir. Uyku hijyeni; uyku için uygun ortam şartlarının sağlanması, kişinin kendini uykuya hazırlaması ve birtakım davranışlardan kaçınılması gibi birçok faktörü içerir.
Öncelikle kişide astım, KOAH, burun tıkanıklığı, guatr, diyabet, hipertansiyon, kalp yetmezliği, anemi gibi eşlik eden hastalıklar varsa bunlar tedavi edilmelidir. Sağlıklı ve kaliteli bir uyku için uyku hijyeni konusunda dikkat edilmesi gerekenler:
•Yatak odası sadece uyumak için kullanılmalı,
•Biyolojik saati korumaya özen göstererek gece yatma ve sabah uyanma saatlerini değiştirmemeye dikkat edilmeli,
•Yatak odası iyi havalandırılmalı ve oda ısısı 20-25 dereceye ayarlanmalı,
•Gürültüden uzak olmalı,
•Mümkün olduğunca karanlık olmalı,
•Bilgisayar, televizyon ve cep telefonu gibi elektronik aletlerden uzak kalınmalı
SAĞLIKLI BİR YAŞAM İÇİN RUTİN SAĞLIK KONTROLLERİNİZİ İHMAL ETMEYİN
Sağlıklı bir yaşam için dünyada ve ülkemizde büyük bütçeler ayrılarak koruyucu sağlık yaklaşımları, tanı ve tedavi yöntemleri ve cihazlar üzerine çalışılmaktadır. Yapılan çalışmaların en önemli gayesi hastalıkların erken tanı ve tedavisini yapmaktır. Yakın dönem de ise koruyucu sağlık yaklaşımlarının öneminin anlaşılması ile de bu konu üzerine odaklı bir çalışma başladı. Sağlığını kaybetmeden bireylerin sağlığını korumak en az maliyet getiren ve oldukça etkili olan bir yöntemdir.
SAĞLIĞINIZ İÇİN BUNLARA DİKKAT EDİN
•18 yaşından itibaren her bireyin kilo kontrolünü düzenli olarak sağlaması gerekir. Obezite, diyabet gibi hastalıklara genetik eğilimi bulunan kişilerin risk altında olduklarını bilmeleri ve bu konuda dikkatli olmaları önemlidir.
•Düzenli olarak tansiyon ölçümü yaptırılmalıdır.
•Yılda bir kez dahiliye muayenesi olunması ve doktorunuzun önerdiği tetkikler yapılmalı.
•Ailede diyabetli, kolesterol sorunu olan, tansiyon hastası ya da obez bireyler varsa özellikle 30 yaşından sonra kan tetkikleri mutlaka yaptırılmalıdır. Hipertansiyonu ve kolesterolü olan bireyler daha sık takip edilmelidir.
•Göz sağlığı için her yıl mutlaka göz muayenesi yaptırılmalıdır.
•Hepatit B ve C gibi hastalıklar açısından genç ya da yaşlı her bireyin düzenli aralıklarla kontrolden geçmesi ve gerekli testlerin yapılması önemlidir. Hepatit B aşısı belli sürelerde tekrarlanmalıdır.
•Ailesinde kalp hastalığı riski bulunan kişilerin erken yaşlarda efor kapasitesini ölçtürmesi gerekir.
•Cilt kanseri, kötü huylu benler ve bazı deri hastalıklarının belirtileri cilt muayenelerinde ortaya çıkabildiğinden, yılda bir kez cilt muayenesi yaptırılmalıdır.
•Diş ve diş eti sağlığının bozulması özellikle ilerleyen yaşlarda çeşitli hastalıklara da davetiye çıkarabilir. Bu nedenle mutlaka senede en az bir kez diş hekimine muayene olunmalıdır.
•Hayat kalitesini oldukça bozabilen bir alerji durumu varsa mutlaka doktorun önerdiği testlerin yaptırılması gerekir.
•Gündelik yaşam karmaşası, iş stresi gibi nedenler bazı kişilerde maskeli depresyona neden olmaktadır. Özellikle 50 yaş ve üzerinde depresyon eğilimi daha da arttığından rutin depresyon taraması önemlidir.
