Yeni TL'ler geliyor
Türkiye dört yıl aradan sonra yeniden Türk Lirası dönemine geçiyor. Banknotların ön yüzlerinde "Gülümseyen Atatürk" fotoğrafları, arkasında ise isimlerini neredeyse unuttuğumuz bilim adamı ve yazarların portresi yer aldı. 1 Ocak 2009'dan itibaren kâğıt parada 'Y' ibaresi olmayacak ve piyasada yeniden Türk Lirası dönemi başlayacak. TL ile birlikte piyasaya da 200 TL’lik banknotlar çıkacak. Böylece en büyük paramız 200 TL olacak.
KAMUOYUNA TANITILDI
Altı sıfır atarak 2005 yılında Yeni Türk Lirası’nı kullanmaya başlayan Türkiye, 4 yılın ardından Türk Liralı döneme geçiyor. 1 Ocak 2009’dan itibaren tedavüle girecek yeni banknotlar Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz'ın katılımı ile kamuoyunu tanıtıldı. En küçüğü 5 TL olan banknotların en büyüğü 200 TL. 200’lük banknotlar ilk kez 1 Ocak'ta hayatımıza giriyor. Banknotların ön yüzünde Atatürk’ün gülümsediği 3 portresi ile ay-yıldızlı motifler yer aldı.
NEYE GÖRE TASARLANDI?
Yeni banknotlardaki en dikkat çeken özellik ise Yunus Emre dışında toplumun ismini hemen hatırlayamayacağı isimlere yer verilmesi oldu. Daha önce baraj ve tarihi eserlerin kullanıldığı arka yüzde Türk bilim adamı ve yazarların portreleri konuldu. Ön yüzde ise bu kişilerin ilgilendikleri alana ilişkin figürler işlendi. Arka yüzdeki portreler Banka Meclisi tarafından şu kriterlere göre seçildi: "Bilim insanı veya sanatçı olmaları, toplumumuzdan yetişmiş, herhangi bir tartışmaya yer bırakmayacak şekilde milli değer olmaları, evrensel değer taşımaları, herhangi bir siyasi görüşle özdeşleştirilmemeleri, tüm topluma mal olacak kişilikler olmaları, daha önce tedavüle çıkarılan banknotlarda veya diğer ülke paralarında yer almamış olmaları."
MADENİ PARALAR SÜSLENDİ
Madeni paraların ön yüzünde ay-yıldız motifi ile birlikte sırasıyla "Kardelen çiçeği motifi, hayat ağacı motifi, Rumi motif, Kufi yazı ile geçme desen, Boğaziçi Köprüsü motifi ve bitki formlu bordür-Rumi motif" kullanıldı.
100 TL: Buhurizade Mustafa Efendi (Itri): 17. yüzyılın büyük bestekârı. Klasik Türk Müziğinin kurucusu olarak biliniyor.
200 TL: Yunus Emre, Anadolu’da tasavvuf akımının ve Türkçe şiirin öncülerindendir. İnsan sevgisine dayanan bir görüşü geliştirmiştir. Yunus Emre şiirlerinde insan, Tanrı, birlik, sevgi, yaşama sevinci, barış, evren, doğum, ölüm, erdemlilik gibi temaları büyük bir ustalıkla işlemiştir. Yunus’a göre insanla Tanrı arasında özdeşlik vardır.
KAĞIT PARADA İLK KADIN
50 TL: Ön yüzde Atatürk’ün yanında hokka ve tüy kalem motifi bulunuyor. Arka yüzde Fatma Aliye Hanım (Fatma Aliye Topuz) yer alıyor. 1862 - 1936 yılları arasında yaşamış Türk edebiyatının ve İslam coğrafyasının ilk kadın romancısı ve ilk Türk kadın felsefecisi. Beş roman yayımlayan Fatma Aliye Hanım aynı zamanda kadın haklarını sorgulayan kişilerden biri. Madeni 50 kuruşlarda fotoğrafı kullanılan ilk kadın Sabiha Tansuğ’du. Fatma Aliye banknottaki ilk kadın oldu. 20 TL: Ön yüzünde Atatürk portresi yanında Gazi Üniversitesi rektörlük binasının çizgisel bir çalışması, mimarinin 3 boyutlu yapısını simgelemek üzere küp, kare ve silindir formları yer aldı. Arka yüze ise 20. yüzyıl başlarındaki çalışmalarıyla tanınan ve I. Ulusal Mimarlık akımının önde gelen isimlerinden olan Kemalettin Bey’in portresi konuldu.
10 TL: Türkiye’nin yetiştirdiği önemli matematikçilerden biri olan Ord. Prof. Cahit Arf yer aldı. Arf, kendi adıyla bilinen teoremleriyle dünya çapında tanınmıştı.
5 TL: Türk bilim adamı Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı yer aldı. Sayılı bilim tarihi alanında çok sayıda eser vermiş ve Türk bilim tarihini dünyaya tanıtmıştı. Banknotun arka yüzünde yine bilim tarihindeki bazı önemli olayları sembolize etmek üzere güneş sistemi, atomun yapısı, DNA gibi motifler de kullanıldı.
YTL İLE BİR YIL DAHA
YTL ve TL banknotlar, 2009 yılı boyunca birlikte kullanılacak. YTL banknotların ve madeni paraların tedavül süresi, 31 Aralık 2009’da sona erecek. Bu tarihten sonra banknotlar 10 yıl, madeni paralar ise 1 yıllık zaman aşımı süresi boyunca Merkez Bankası ve Ziraat Bankası şubelerinden değiştirilecek. Seri numaraları 9’dan 10 haneye çıktı. Paraların ön yüzünde arka yüzünde yer alan portreyle ilişkili motiflere yer verildi.
GÜVENLİK TEDBİRLERİ NASIL?
YENİ banknotlarda, 12'si açıklanan 16 güvenlik önlemi yer aldı. Buna göre; *Emniyet şeridi: Tüm banknotlarda kağıda gömülü olarak yer alıyor. Banknot ışığa tutulduğunda her 2 yüzden de kesintisiz bir hat şeklinde görülüyor.
*Filigran: Ön yüzünde yer alan Atatürk portresinin küçüğü ile kupür değerini gösteren sayıdan oluşuyor. Banknot ışığa tutulduğunda her 2 yüzden de görülebiliyor.
*Holografik şerit folyo: Türkiye ve dünyada ilk kez uygulandı. Banknotların ön yüzünde bulunuyor. Banknot hareket ettirildiğinde parlak ve renkli yansımalar veriyor. Kontrolü en kolay özellik. *Kabartma baskı: Orta bölümde kupür değerini gösteren sayılar ve yazılarda kabartma baskı bulunuyor.
*Gizli görüntü: Portrenin sağ alt tarafında, yedigen şeklin içinde, banknota yatay konumda göz hizasında bakıldığında kupür değerini gösteren gizli görüntü bulunuyor. TL banknotlar, yatay olarak tutulduğunda, bu özelliği ekrandaki gibi net şekilde görülebiliyor.
*Bütünleşik görüntü: Banknotlar, ışığa tutulduğunda, sol üst kenarda yer alan şekiller, arka yüzdeki şekillerle birleşerek kupür değerini oluşturuyor.
*UV özellikleri: 5 farklı özellik içeren ultraviyole güvenlik özellikleri, özellikle para ile doğrudan ilgili meslekler için büyük önem taşıyor. Banknot kağıdında UV ışık altında parlama bulunmuyor.
ENGELLİLER DE DÜŞÜNÜLDÜ
Banknotların ön yüzünün sol üst kenarında Braille alfabesinden yararlanılarak noktalara yer verildi. Dokunulduğunda hissedilirken, noktaların sayısına ve yerleşim şekline göre kupür değerleri kolaylıkla anlaşılabiliyor. Banknotlardaki boyut farkı da tanımayı kolaylaştırıyor.
Merkez Bankası, yeni paranın tanıtımı için çocuklara yönelik özel broşür hazırladı. Banknotlar üzerindeki isimler karikatürlerle tanıtıldı.
İLK EMİSYONUMUZU İNGİLİZLER BASMIŞ!
Kâğıt para, tahvil ve bono, hisse senetleri gibi değerlerin ilk kez piyasaya sürülmesine emisyon adı veriliyor. Cumhuriyet tarihinin ilk emisyonu Birinci Emisyon (E1) Grubu adıyla 5 Aralık 1927 günü gerçekleştirildi. O dönemde merkez bankası henüz kurulmadığı için bu paralar bir İngiliz şirketi tarafından hazırlandı ve basıldı. Yaklaşık 10 yıl boyunca tedavülde kalan bu paralar, ikinci dönemde Latin harfleriyle hazırlanan paralarla değiştirildi. İkinci Emisyon (E2) Grubu, 1937-44 yılları arasında piyasaya sürüldü. Bu paraların en büyük özelliği üzerinde hem Atatürk hem de İsmet İnönü'nün portrelerinin yer almasıydı. Üçüncü Emisyon (E3) Grubu 1942-47 yılları arasında yedi tertip halinde, İngiltere, Almanya ve ABD'de de bastırıldı. Dördüncü Emisyon (E4) Grubu içinde en az farklı değerde banknotun bulunduğu seri oldu. Amerika Birleşik Devletleri'nde basılan bu paraların tamamının üzerinde "Milli Şef" İnönü'nün resmi bulunmaktadır.
CUMHURİYETİN DOKUZUNCU SERİSİ
Beşinci grup ise Demokrat Parti döneminde piyasaya sürüldü. Bu seride halk arasında çok iyi bilinen mor binlikler bulunmaktadır. Türk Lirası'nın Amerika ve İngiltere'de basılmasından rahatsız olan Adnan Menderes'in talimatıyla kurulan Banknot Matbaası'nda basılmıştır. Serinin altıncı bölümü ise 1966-83 yılları arasında dolaşıma çıkarılır. 1979 yılında piyasaya sürülmeye başlanan Yedinci Emisyon (E7) Grubu ise halk arasında enflasyon dönemi banknotları olarak bilinmektedir. 20 milyon liralık banknotların da yer aldığı bu serinin ardından 28 Ocak 2004 tarihinde paradan altı sıfır atılmasıyla oluşan YTL serisi piyasaya sürüldü. 2009'da piyasaya sürülecek olan E9 Emisyon Grubu ise serinin en yeni halkası ve Cumhuriyet Tarihimizin de 9. serisi olacak.
Altı sıfır atarak 2005 yılında Yeni Türk Lirası’nı kullanmaya başlayan Türkiye, 4 yılın ardından Türk Liralı döneme geçiyor. 1 Ocak 2009’dan itibaren tedavüle girecek yeni banknotlar Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz'ın katılımı ile kamuoyunu tanıtıldı. En küçüğü 5 TL olan banknotların en büyüğü 200 TL. 200’lük banknotlar ilk kez 1 Ocak'ta hayatımıza giriyor. Banknotların ön yüzünde Atatürk’ün gülümsediği 3 portresi ile ay-yıldızlı motifler yer aldı.
NEYE GÖRE TASARLANDI?
Yeni banknotlardaki en dikkat çeken özellik ise Yunus Emre dışında toplumun ismini hemen hatırlayamayacağı isimlere yer verilmesi oldu. Daha önce baraj ve tarihi eserlerin kullanıldığı arka yüzde Türk bilim adamı ve yazarların portreleri konuldu. Ön yüzde ise bu kişilerin ilgilendikleri alana ilişkin figürler işlendi. Arka yüzdeki portreler Banka Meclisi tarafından şu kriterlere göre seçildi: "Bilim insanı veya sanatçı olmaları, toplumumuzdan yetişmiş, herhangi bir tartışmaya yer bırakmayacak şekilde milli değer olmaları, evrensel değer taşımaları, herhangi bir siyasi görüşle özdeşleştirilmemeleri, tüm topluma mal olacak kişilikler olmaları, daha önce tedavüle çıkarılan banknotlarda veya diğer ülke paralarında yer almamış olmaları."
MADENİ PARALAR SÜSLENDİ
Madeni paraların ön yüzünde ay-yıldız motifi ile birlikte sırasıyla "Kardelen çiçeği motifi, hayat ağacı motifi, Rumi motif, Kufi yazı ile geçme desen, Boğaziçi Köprüsü motifi ve bitki formlu bordür-Rumi motif" kullanıldı.
100 TL: Buhurizade Mustafa Efendi (Itri): 17. yüzyılın büyük bestekârı. Klasik Türk Müziğinin kurucusu olarak biliniyor.
200 TL: Yunus Emre, Anadolu’da tasavvuf akımının ve Türkçe şiirin öncülerindendir. İnsan sevgisine dayanan bir görüşü geliştirmiştir. Yunus Emre şiirlerinde insan, Tanrı, birlik, sevgi, yaşama sevinci, barış, evren, doğum, ölüm, erdemlilik gibi temaları büyük bir ustalıkla işlemiştir. Yunus’a göre insanla Tanrı arasında özdeşlik vardır.
KAĞIT PARADA İLK KADIN
50 TL: Ön yüzde Atatürk’ün yanında hokka ve tüy kalem motifi bulunuyor. Arka yüzde Fatma Aliye Hanım (Fatma Aliye Topuz) yer alıyor. 1862 - 1936 yılları arasında yaşamış Türk edebiyatının ve İslam coğrafyasının ilk kadın romancısı ve ilk Türk kadın felsefecisi. Beş roman yayımlayan Fatma Aliye Hanım aynı zamanda kadın haklarını sorgulayan kişilerden biri. Madeni 50 kuruşlarda fotoğrafı kullanılan ilk kadın Sabiha Tansuğ’du. Fatma Aliye banknottaki ilk kadın oldu. 20 TL: Ön yüzünde Atatürk portresi yanında Gazi Üniversitesi rektörlük binasının çizgisel bir çalışması, mimarinin 3 boyutlu yapısını simgelemek üzere küp, kare ve silindir formları yer aldı. Arka yüze ise 20. yüzyıl başlarındaki çalışmalarıyla tanınan ve I. Ulusal Mimarlık akımının önde gelen isimlerinden olan Kemalettin Bey’in portresi konuldu.
10 TL: Türkiye’nin yetiştirdiği önemli matematikçilerden biri olan Ord. Prof. Cahit Arf yer aldı. Arf, kendi adıyla bilinen teoremleriyle dünya çapında tanınmıştı.
5 TL: Türk bilim adamı Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı yer aldı. Sayılı bilim tarihi alanında çok sayıda eser vermiş ve Türk bilim tarihini dünyaya tanıtmıştı. Banknotun arka yüzünde yine bilim tarihindeki bazı önemli olayları sembolize etmek üzere güneş sistemi, atomun yapısı, DNA gibi motifler de kullanıldı.
YTL İLE BİR YIL DAHA
YTL ve TL banknotlar, 2009 yılı boyunca birlikte kullanılacak. YTL banknotların ve madeni paraların tedavül süresi, 31 Aralık 2009’da sona erecek. Bu tarihten sonra banknotlar 10 yıl, madeni paralar ise 1 yıllık zaman aşımı süresi boyunca Merkez Bankası ve Ziraat Bankası şubelerinden değiştirilecek. Seri numaraları 9’dan 10 haneye çıktı. Paraların ön yüzünde arka yüzünde yer alan portreyle ilişkili motiflere yer verildi.
GÜVENLİK TEDBİRLERİ NASIL?
YENİ banknotlarda, 12'si açıklanan 16 güvenlik önlemi yer aldı. Buna göre; *Emniyet şeridi: Tüm banknotlarda kağıda gömülü olarak yer alıyor. Banknot ışığa tutulduğunda her 2 yüzden de kesintisiz bir hat şeklinde görülüyor.
*Filigran: Ön yüzünde yer alan Atatürk portresinin küçüğü ile kupür değerini gösteren sayıdan oluşuyor. Banknot ışığa tutulduğunda her 2 yüzden de görülebiliyor.
*Holografik şerit folyo: Türkiye ve dünyada ilk kez uygulandı. Banknotların ön yüzünde bulunuyor. Banknot hareket ettirildiğinde parlak ve renkli yansımalar veriyor. Kontrolü en kolay özellik. *Kabartma baskı: Orta bölümde kupür değerini gösteren sayılar ve yazılarda kabartma baskı bulunuyor.
*Gizli görüntü: Portrenin sağ alt tarafında, yedigen şeklin içinde, banknota yatay konumda göz hizasında bakıldığında kupür değerini gösteren gizli görüntü bulunuyor. TL banknotlar, yatay olarak tutulduğunda, bu özelliği ekrandaki gibi net şekilde görülebiliyor.
*Bütünleşik görüntü: Banknotlar, ışığa tutulduğunda, sol üst kenarda yer alan şekiller, arka yüzdeki şekillerle birleşerek kupür değerini oluşturuyor.
*UV özellikleri: 5 farklı özellik içeren ultraviyole güvenlik özellikleri, özellikle para ile doğrudan ilgili meslekler için büyük önem taşıyor. Banknot kağıdında UV ışık altında parlama bulunmuyor.
ENGELLİLER DE DÜŞÜNÜLDÜ
Banknotların ön yüzünün sol üst kenarında Braille alfabesinden yararlanılarak noktalara yer verildi. Dokunulduğunda hissedilirken, noktaların sayısına ve yerleşim şekline göre kupür değerleri kolaylıkla anlaşılabiliyor. Banknotlardaki boyut farkı da tanımayı kolaylaştırıyor.
Merkez Bankası, yeni paranın tanıtımı için çocuklara yönelik özel broşür hazırladı. Banknotlar üzerindeki isimler karikatürlerle tanıtıldı.
İLK EMİSYONUMUZU İNGİLİZLER BASMIŞ!
Kâğıt para, tahvil ve bono, hisse senetleri gibi değerlerin ilk kez piyasaya sürülmesine emisyon adı veriliyor. Cumhuriyet tarihinin ilk emisyonu Birinci Emisyon (E1) Grubu adıyla 5 Aralık 1927 günü gerçekleştirildi. O dönemde merkez bankası henüz kurulmadığı için bu paralar bir İngiliz şirketi tarafından hazırlandı ve basıldı. Yaklaşık 10 yıl boyunca tedavülde kalan bu paralar, ikinci dönemde Latin harfleriyle hazırlanan paralarla değiştirildi. İkinci Emisyon (E2) Grubu, 1937-44 yılları arasında piyasaya sürüldü. Bu paraların en büyük özelliği üzerinde hem Atatürk hem de İsmet İnönü'nün portrelerinin yer almasıydı. Üçüncü Emisyon (E3) Grubu 1942-47 yılları arasında yedi tertip halinde, İngiltere, Almanya ve ABD'de de bastırıldı. Dördüncü Emisyon (E4) Grubu içinde en az farklı değerde banknotun bulunduğu seri oldu. Amerika Birleşik Devletleri'nde basılan bu paraların tamamının üzerinde "Milli Şef" İnönü'nün resmi bulunmaktadır.
CUMHURİYETİN DOKUZUNCU SERİSİ
Beşinci grup ise Demokrat Parti döneminde piyasaya sürüldü. Bu seride halk arasında çok iyi bilinen mor binlikler bulunmaktadır. Türk Lirası'nın Amerika ve İngiltere'de basılmasından rahatsız olan Adnan Menderes'in talimatıyla kurulan Banknot Matbaası'nda basılmıştır. Serinin altıncı bölümü ise 1966-83 yılları arasında dolaşıma çıkarılır. 1979 yılında piyasaya sürülmeye başlanan Yedinci Emisyon (E7) Grubu ise halk arasında enflasyon dönemi banknotları olarak bilinmektedir. 20 milyon liralık banknotların da yer aldığı bu serinin ardından 28 Ocak 2004 tarihinde paradan altı sıfır atılmasıyla oluşan YTL serisi piyasaya sürüldü. 2009'da piyasaya sürülecek olan E9 Emisyon Grubu ise serinin en yeni halkası ve Cumhuriyet Tarihimizin de 9. serisi olacak.
