İlişkilerinizde bağlı mısınız? Bağımlı mısınız?
Çerkezköy Özel İrmet Hospital Hastanesi Psikoloğu Meltem Keser, insanların ilişkilerine yön veren ‘ilişkilerde bağlılık ve bağımlılık’ konusuyla ilgili bilgi verdi. Psikolog Keser, “İnsan yaşamı boyunca bir ilişki ağının içerisindedir. Öyle ki bu durum doğumuyla birlikte başlar ve hayat boyu farklı şekillerde kendini gösterir. Yeni doğan bir bebek olarak yaşama bağımlı bir varlık olarak adım atar. Ancak ağlayarak, gülümseyerek iletişim kurmaya çalışan bebek bu sayede altının temizlenmesi, uyutulması, karnının doyurulması gibi ihtiyaçlarını karşılama konusunda temel bakım verene muhtaç yani bağımlıdır. Bebeklikte anneyle kurulan bağımlı ilişki normal gelişimsel bir süreçtir.” dedi.
İNSAN İLİŞKİLERİNİN TEMELİ BEBEKLİK DÖNEMİNDE ATILIR
“Sağlıklı gelişim sürecinde insan ilişkilerinde bağımlılıktan bağlılığa doğru bir geçiş yapar. Dil ve motor becerilerdeki hızlı gelişmelerle birlikte çocuk anneden yavaşça ayrılabilmekte ve dış dünyayı tanımaya çalışmaktadır. Çocuk büyüdükçe tek başına yürüyebilmekte, basamakları desteksiz çıkabilmekte, eline kaşık ya da çatal alıp kendini doyurabilmekte, istek, ihtiyaç ve duygularını artık kelimelere dökebilmektedir. Bu süreç aynı zamanda da insanın kendini yeterli, dayanıklı hissettiği ve güçlü bir özgüven inşa ettiği bir deneyimdir.
İLİŞKİ BAĞIMLILIĞI NEDİR?
Her ne kadar biyolojik, psikolojik eğilimlerimiz muhtaçlıktan birey olmaya, özerk olmaya yönelikse de bazen insan ilişki bağımlılığından kurtulamamakta ve buna bağlı ilişki sorunları yaşayabilmektedir. İlişki bağımlılığı kendisini her yaşta farklı şekillerde gösterebilir. Bazen annesinden ayrılmakta güçlük yaşayan ve okula gitmek istemeyen kaygılı bir çocuk, bazen de romantik bir ilişkide kendi kararlarını vermekte zorlanan, partnerinden uzaklaşmakta, ayrı kalmada zorlanan bir yetişkinde ilişki bağımlılığını görürüz.
BAĞIMLILIK VE BAĞLILIK AYNI ŞEY DEĞİLDİR
Bağımlılık ve bağlılık aynı şey değildir. İlişkilerde bağlılık, bir kişiye özgürce sevgi ve saygı ile yakınlık duymak ve yakınlık göstermek demektir; bağımlılık ise, başka bir kişiye bağlı olmak, muhtaç olmak, özgür ve özerk olmamak demektir. Evlilik ya da duygusal ilişkilerde bireyler eşlerini hayatlarının merkezine koyup tek beden, tek ruh, tek zihin olmaya çalışıyorsa bu bağımlılığa giden bir ilişkidir. İlişkilerinde kaybetme korkusu yaşayan, tecrübesiz, çevresi dar, asosyal, kendine özgüveni ve kendilik değeri düşük, kendini çirkin, yetersiz, güçsüz gibi nitelendirmeler yüklemiş, daha önce olumsuz içerikli ve sonuçlu bir ilişki yaşamış kişilerde bağımlı ilişkilere daha sık rastlanabiliyor. Bu kişilerin çocukluğu incelendiğinde; annelerinin zorlayıcı, mesafeli, öfkeli, ihmal edici ya da reddedici olduğu görülebiliyor. Yani ihtiyaçları uygun biçimlerde karşılanmadığında bu çocuklar yetişkinliklerinde bağımlı ilişkiler geliştirilebiliyorlar. Bu nedenle bağımlı kişi eşini kendi gölgesine almak, burada tutmak ister. Bağımlılık kokan ilişkilerde izole bir yaşam vardır, çiftin baş başa geçirdiği zaman artmıştır ancak arkadaşlar ve aileler ile iletişim azalmış, iletişim çemberi daralmıştır.
İLŞKİ BAĞIMLILIĞININ NEDENLERİ
Bağımlı ilişki tarzının sebepleri: Aşırı koruyucu, kollayıcı, müdahaleci anne baba tutumları, kaygılı ebeveyn tutumları, ihmalkar ebeveynlik, özgüven sorunları, yetersizlik inancı gibi nedenleri vardır.
İLİŞKİLERDE BAĞIMLILIKTAN BAĞLILIĞA: ”İLİŞKİ BAĞIMLILIĞININ ÜSTESİNDEN GELEBİLMEK”
•İlişkilerde ne gibi bağımlı davranış kalıpları sergilediğinize odaklanmaya çalışın.
• İlişkilerdeki bağımlılığınızın kökenlerini anlamaya çalışın. Ne gibi çocukluk yaşantılarınız oldu? Bağımlı ve yetersiz hissettiğiniz ne gibi anılarınız var?
• İlişki içinde bağımlı olmanın avantaj ve dezavantajlarını yazın.
• İlişkilerde bağımlı tarzınızdan dolayı memnuniyetsiz olduğunuz ve değiştirmek istediğiniz şeylerin listesini çıkarın.
• Kendinizi cesaretlendirin ve yaşamınızda kaygılarınızdan dolayı yapmaktan kaçındığınız şeylerin üzerine gitmeye çalışın. Her başarınız için kendinizi ödüllendirin.
• Kendinize yavaş yavaş da olsa partnerinizden ya da bağımlı olduğunuz kişiden ayrı hobi, sosyal faaliyetler bulun. Haftada 1-2 bile olsa bağımlı olduğunuz kişiden farklı bir ortam ve kişilerle vakit geçirin.
• Kaygılandığınız zaman aklınıza gelen düşünceleri saptamaya çalışın ve onları sorgulayın. Gerçekten düşündüğünüz kadar kötü mü?
• Yaşamınızda yeni sorumluluklar alın, ne kadar kaygılı hissetseniz de vazgeçmeyin.
• Hoşlanmadığınız şeylere daha fazla ‘HAYIR’ deyin.
• Yardım istemeden yapabildiğiniz işlerin sayısını artırın.
• Üstesinden gelemediğiniz bir durumda uzman desteği alın.”
“Sağlıklı gelişim sürecinde insan ilişkilerinde bağımlılıktan bağlılığa doğru bir geçiş yapar. Dil ve motor becerilerdeki hızlı gelişmelerle birlikte çocuk anneden yavaşça ayrılabilmekte ve dış dünyayı tanımaya çalışmaktadır. Çocuk büyüdükçe tek başına yürüyebilmekte, basamakları desteksiz çıkabilmekte, eline kaşık ya da çatal alıp kendini doyurabilmekte, istek, ihtiyaç ve duygularını artık kelimelere dökebilmektedir. Bu süreç aynı zamanda da insanın kendini yeterli, dayanıklı hissettiği ve güçlü bir özgüven inşa ettiği bir deneyimdir.
İLİŞKİ BAĞIMLILIĞI NEDİR?
Her ne kadar biyolojik, psikolojik eğilimlerimiz muhtaçlıktan birey olmaya, özerk olmaya yönelikse de bazen insan ilişki bağımlılığından kurtulamamakta ve buna bağlı ilişki sorunları yaşayabilmektedir. İlişki bağımlılığı kendisini her yaşta farklı şekillerde gösterebilir. Bazen annesinden ayrılmakta güçlük yaşayan ve okula gitmek istemeyen kaygılı bir çocuk, bazen de romantik bir ilişkide kendi kararlarını vermekte zorlanan, partnerinden uzaklaşmakta, ayrı kalmada zorlanan bir yetişkinde ilişki bağımlılığını görürüz.
BAĞIMLILIK VE BAĞLILIK AYNI ŞEY DEĞİLDİR
Bağımlılık ve bağlılık aynı şey değildir. İlişkilerde bağlılık, bir kişiye özgürce sevgi ve saygı ile yakınlık duymak ve yakınlık göstermek demektir; bağımlılık ise, başka bir kişiye bağlı olmak, muhtaç olmak, özgür ve özerk olmamak demektir. Evlilik ya da duygusal ilişkilerde bireyler eşlerini hayatlarının merkezine koyup tek beden, tek ruh, tek zihin olmaya çalışıyorsa bu bağımlılığa giden bir ilişkidir. İlişkilerinde kaybetme korkusu yaşayan, tecrübesiz, çevresi dar, asosyal, kendine özgüveni ve kendilik değeri düşük, kendini çirkin, yetersiz, güçsüz gibi nitelendirmeler yüklemiş, daha önce olumsuz içerikli ve sonuçlu bir ilişki yaşamış kişilerde bağımlı ilişkilere daha sık rastlanabiliyor. Bu kişilerin çocukluğu incelendiğinde; annelerinin zorlayıcı, mesafeli, öfkeli, ihmal edici ya da reddedici olduğu görülebiliyor. Yani ihtiyaçları uygun biçimlerde karşılanmadığında bu çocuklar yetişkinliklerinde bağımlı ilişkiler geliştirilebiliyorlar. Bu nedenle bağımlı kişi eşini kendi gölgesine almak, burada tutmak ister. Bağımlılık kokan ilişkilerde izole bir yaşam vardır, çiftin baş başa geçirdiği zaman artmıştır ancak arkadaşlar ve aileler ile iletişim azalmış, iletişim çemberi daralmıştır.
İLŞKİ BAĞIMLILIĞININ NEDENLERİ
Bağımlı ilişki tarzının sebepleri: Aşırı koruyucu, kollayıcı, müdahaleci anne baba tutumları, kaygılı ebeveyn tutumları, ihmalkar ebeveynlik, özgüven sorunları, yetersizlik inancı gibi nedenleri vardır.
İLİŞKİLERDE BAĞIMLILIKTAN BAĞLILIĞA: ”İLİŞKİ BAĞIMLILIĞININ ÜSTESİNDEN GELEBİLMEK”
•İlişkilerde ne gibi bağımlı davranış kalıpları sergilediğinize odaklanmaya çalışın.
• İlişkilerdeki bağımlılığınızın kökenlerini anlamaya çalışın. Ne gibi çocukluk yaşantılarınız oldu? Bağımlı ve yetersiz hissettiğiniz ne gibi anılarınız var?
• İlişki içinde bağımlı olmanın avantaj ve dezavantajlarını yazın.
• İlişkilerde bağımlı tarzınızdan dolayı memnuniyetsiz olduğunuz ve değiştirmek istediğiniz şeylerin listesini çıkarın.
• Kendinizi cesaretlendirin ve yaşamınızda kaygılarınızdan dolayı yapmaktan kaçındığınız şeylerin üzerine gitmeye çalışın. Her başarınız için kendinizi ödüllendirin.
• Kendinize yavaş yavaş da olsa partnerinizden ya da bağımlı olduğunuz kişiden ayrı hobi, sosyal faaliyetler bulun. Haftada 1-2 bile olsa bağımlı olduğunuz kişiden farklı bir ortam ve kişilerle vakit geçirin.
• Kaygılandığınız zaman aklınıza gelen düşünceleri saptamaya çalışın ve onları sorgulayın. Gerçekten düşündüğünüz kadar kötü mü?
• Yaşamınızda yeni sorumluluklar alın, ne kadar kaygılı hissetseniz de vazgeçmeyin.
• Hoşlanmadığınız şeylere daha fazla ‘HAYIR’ deyin.
• Yardım istemeden yapabildiğiniz işlerin sayısını artırın.
• Üstesinden gelemediğiniz bir durumda uzman desteği alın.”
