LEEP Konizasyon işlemi (LLETZ) nedir? Neden yapılır?
Çerkezköy Özel İrmet Hospital Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Jin. Op. Dr. Oskar Öğüten, anormal pap smaer testi sonucu çıkan hastalara hem teşhis hem de tedavi amacıyla uygulanılan bir teknik olan ‘leep konizasyon’ işlemi hakkında bilgi verdi. Dr. Öğüten “Leep, günümüzde rahim ağzının yakılması, dondurulması ve lazerle tahrip etme işlemlerinin yerini almıştır.” dedi
LEEP KONİZASYON NEDİR?
“LEEP, CIN veya SIL, ASCUS ,Reaktif Hücresel Değişiklik gibi rahim ağzının (cervix) hücresel değişiklikleri ile karakterize kanser öncüsü (cervical prekanseröz) lezyonlarına uygulanan etkili ve modern bir işlemdir. Dokuyu çıkartma (eksizyon) işleminde ucunda telden bir halka bulunan kalem şeklinde bir alet kullanılmaktadır. Elektrik ile yakarak kesme özelliğine sahip bu alete ‘loop koter’ adı verilir. LEEP, İngilizce’den ‘Loop Electrosurgical Excision Procedure’ kelimelerinin kısaltılmış halidir. Türkçe’ye ‘Halka şeklinde elektro cerrahi ile çıkarma işlemi’ şeklinde çevirmek mümkündür. Leep (Letz) işleminde rahim ağzı koni şeklinde yakılarak kesilip çıkartıldığı için işlem ‘sıcak konizasyon’ olarak da bilinmektedir. Rahim ağzı dokusunun ameliyathane şartlarında bistüri ile kesilerek çıkarılması ameliyatı ise ‘konizasyon’ veya ‘soğuk konizasyon’ olarak bilinmektedir. Konizasyon ameliyatı, leep işlemine göre daha travmatik bir işlem olup ameliyat sonrası iyileşme süreci de daha uzundur.
Rahim ağzında kanserlerin en sık yerleşme bölgesi servikal kanal içindedir ve ‘transformasyon zonu’ veya ‘skuamo-kolumnar bileşke’ olarak geçen geçiş bölgesidir. Leep’de çıkartılan bölge de işte bu transformasyon bölgesidir. Bu nedenle İngiltere ve bazı ülkelerde LEEP yerine LLETZ (Large Loop Excision of the Transformation Zone) kısaltması kullanılmaktadır.
LEEP KONİZASYON NE AMAÇLA YAPILIR?
Smaer testinde rahim ağzı dokusunda problem saptanan hastalarda hem kesin tanı koymak hem de tedaviyi sağlamak amaçları ile leep işlemi yapılmaktadır. Leep (LETZ) işlemi sırasında, elektrikle çalışan bir alet yardımı ile rahim ağzı dokusunda patolojik değişimler gösteren dokular ağrısız ve kolay bir şekilde çıkarılmaktadır.
LEEP KONİZASYON (LLETZ) NASIL UYGULANIR?
LEEP işlemi hastanede yatmayı gerektirmeyen basit ve ağrısız bir cerrahi işlemdir. Bu müdahale öncesi hastaların ön hazırlık yapmalarına gerek bulunmamaktadır.
Rahim ağzı dokusu (servikal doku) sinirsiz olduğu için leep işlemi genelde muayenehanelerde lokal anestezi ile (uyuşturarak) veya tercihen hastanın kendi isteği doğrultusunda genel anestezi altında (uyutularak) yapılabilmektedir. Genel anesteziyi tercih eden hastaların müdahaleden en az 8 saat öncesinden itibaren yeme-içmeyi kesmeleri gerekmektedir.
Leep (Lletz) işlemi için hasta öncelikle jinekolojik muayene masasına yatar, daha sonra ‘spekulm’ denilen alet ile vajina açılarak serviks (rahim ağzı) görünür hale getirilir. Kalça altına özel pedler yerleştirilir, bu pedlerin amacı topraklanmayı sağlayarak müdahale sırasında vücuttan elektrik enerjisinin atılmasını kolaylaştırmaktır. Daha sonra ucunda akan elektrik sayesinde yakıcı özellik kazanan ince telli bir halka bulunan kalem (elektrokoter) yardımı ile rahim ağzı dokusu kesilerek çıkarılır. Leep işlemi hastalara yatış gerektirmeyen, ayaktan yapılabilen bir işlem olup genelde 3-5 dakikada tamamlanmaktadır.
LEEP KONİZASYON (LLETZ) AVANTAJLARI NELERDİR?
•Leep günümüzde rahim ağzını yakma, dondurma, lazerle tahrip etme ve cerrahi olarak çıkartma işlemlerinin yerini almıştır.
•Leep işlemi son derece kolay, etkin, güvenilir ve basit bir işlemdir.
•Leep (lletz) ile elektrik akımı kullanılarak kesme hem kolaydır ve çevre dokulara zarar vermez hem de arkada kalan dokulardaki damarlar da yandığı için kanama sorunu genelde olmaz.
•Leep ile keserken yakılma işlemi sırasında çevre dokular tahribat görmez; bu, doku çıkartıldıktan sonra mikroskop altında yapılacak olan patolojik değerlendirme için son derece önemlidir.
•Servikal kanalın başladığı bölgeden itibaren çıkartılması da leep’in bir diğer üstünlüğüdür. Çünkü rahim ağzı kanserleri genellikle bu bölgelerden başlamaktadır.
•Leep işleminin en önemli yararlarından birisi de kanser öncüsü lezyonların aynı anda hem tanısını hem de tedavisini yapabilmesidir.
LEEP KONİZASYON İŞLEMİ SIRASINDA NE TÜR SORUNLAR ORTAYA ÇIKABİLİR?
Leep işlemi sırasında hastalarda ortaya çıkabilecek bir problem kanamadır. Doku çıkartma işlemi sırasında damar açılmasına bağlı olarak kanama meydana gelmesi durumunda kalem (koter) ucundaki tel çıkartılarak yerine ucu topa benzeyen bir aparat takılır ve kanayan yer koterize edilir (yani yakılır). Kanamanın devam etmesi durumunda kanamayı durdurmak için bazı solüsyonlar kullanılabilir. Nadiren de dikiş atmak gerekebilir.
LEEP KONİZASYON SONRASI NE ZAMAN İŞİMİN BAŞINA DÖNEBİLİRİM?
Lokal anestezi ile yapılan Leep işleminden hemen sonra hastalar kalkıp kendi işleri başlarına dönebilmektedirler. Eğer işlem genel anestezi altında yapılmışsa hastaların o gün içinde araba kullanmamaları ve o günü evde dinlenerek geçirmeleri önerilir. Leep sonrası çıkartılan rahim ağzına ait (servikal doku) materyaller patolojik inceleme için laboratuara gönderilir.
LEEP (LLETZ) İÇİN KİMLER UYGUNDUR?
PAP smear sonucunda sonuçlarında CIN veya SIL saptanan kadınlar LEEP için uygun adaylardır.Yeni terminolojide ise ASCUS ve Reaktif Hücre Değişikliğinde de uygulanır.
LEEP KONİZASYON SONRASI NE TÜR YAKINMALARIM OLABİLİR?
Her cerrahi müdahalede olduğu gibi LEEP sonrası da bazı yakınmalarınız olabilir. Ancak görülen olası bu yakınmalar genelde oldukça hafif seyretmektedir. Leep sonrası olabilecek şikayetleriniz arasında en sık görülenleri vajinal akıntı, kanama ve ağrıdır. Bu yakınmaları açmak gerekirse:
•İşlem sonrası koyu kahverengi-siyah akıntı, bazen de lekelenme şeklinde kırmızı, hafif kanamanızın olması normaldir. Nadir durumlarda leep işleminden 10-15 gün sonra bile aşırı miktarlarda kanama görülebilir.
•Leep sonrası nadir olarak görülen bir diğer yakınma da ağrıdır. Ağrı işlem gününde veya işlemden bir kaç gün sonra hafif hafif veya kramp tarzında devam edebilir.
•LEEP sonrası enfeksiyon gelişimi oldukça nadirdir. Bu durumda leep müdahalesi sonrasında gelişen akıntı, aşırı ağrı, kanama ve ateş tabloya eşlik etmektedir.
LEEP SONRASI HANGİ DURUMLARDA JİNEKOLOĞUNUZA BAŞVURMALISINIZ?
•İleri derecede kanama şikayetinizin olması durumunda,
•Kasık ağrısı ve vajinal akıntınızın fazla ve uzun sürmesi durumunda,
•İşlem sonrası ateş ve kasık ağrısı şikayetlerinizin olması durumunda (enfeksiyon bulgusudur)
LETZ (LEEP) SONRASI DİKKAT ETMENİZ DURUMLAR
•İşlem sonrası jinekoloğunuzun size reçete ettiği ağrı kesici ilaçları ve antibiotikleri kullanmayı ihmal etmeyiniz.
•İşlem sonrası en az bir- bir buçuk ay süreyle cinsel ilişkiden uzak durunuz
•İşlem sonrası en az 20-25 gün süreyle havuz ve denize girmeyiniz
•Vajinal akıntınızın belli bir süre devam etmesi durumunda hijyenik ped kullanınız, ancak enfeksiyon riskini arttıracağından ötürü vajinal tampon kullanmayınız
•2-3 gün süreyle ağır egzersizden kaçınınız
•Kanama devam ettiği süre içinde banyonuzu ayaktan duş şeklinde yapınız
•Leep sonrası patoloji sonucunuzu takip ediniz
•Jinekoloğunuz ile işlem sonrası izlemleriniz ve smear testleriniz için temasınızı devam ettiriniz
LEEP'İN UZUN DÖNEMDE OLUMSUZ SONUÇLARI VAR MIDIR?
Leep işlemi ile ilgili uzun dönemli sonuçlar bilinmemekle birlikte bu işlemin kısırlık, düşük yapma (abortus) ve erken doğum gibi sorunlara yol açmadığı bildirilmektedir. Leep sonrası kişinin gebe kaldığında sezaryen olma zorunluluğu da bulunmamaktadır. Bu nedenlerle leep (Letz) işlemi evli olmayan ya da doğum yapmamış kadınlara da rahatlıkla uygulanabilmektedir.
LETZ (LEEP) SONRASI KONTROLLER NASIL YAPILIR?
İlk olarak işlemden birkaç hafta sonra jinekoloğunuz dokunun çıkartıldığı bölgenin iyileşmesini görmek amacı 1 haftasonra sizi kontrole çağırabilir.İşlemden bir ay sonra smear kontrolü önemlidir. Daha sonra ise LEEP yapılmasına neden olan durumun tekrarlamadığını görmek için iki yıl süreyle 3 ayda bir pap smear testinin yapılması önerilmektedir.
“LEEP, CIN veya SIL, ASCUS ,Reaktif Hücresel Değişiklik gibi rahim ağzının (cervix) hücresel değişiklikleri ile karakterize kanser öncüsü (cervical prekanseröz) lezyonlarına uygulanan etkili ve modern bir işlemdir. Dokuyu çıkartma (eksizyon) işleminde ucunda telden bir halka bulunan kalem şeklinde bir alet kullanılmaktadır. Elektrik ile yakarak kesme özelliğine sahip bu alete ‘loop koter’ adı verilir. LEEP, İngilizce’den ‘Loop Electrosurgical Excision Procedure’ kelimelerinin kısaltılmış halidir. Türkçe’ye ‘Halka şeklinde elektro cerrahi ile çıkarma işlemi’ şeklinde çevirmek mümkündür. Leep (Letz) işleminde rahim ağzı koni şeklinde yakılarak kesilip çıkartıldığı için işlem ‘sıcak konizasyon’ olarak da bilinmektedir. Rahim ağzı dokusunun ameliyathane şartlarında bistüri ile kesilerek çıkarılması ameliyatı ise ‘konizasyon’ veya ‘soğuk konizasyon’ olarak bilinmektedir. Konizasyon ameliyatı, leep işlemine göre daha travmatik bir işlem olup ameliyat sonrası iyileşme süreci de daha uzundur.
Rahim ağzında kanserlerin en sık yerleşme bölgesi servikal kanal içindedir ve ‘transformasyon zonu’ veya ‘skuamo-kolumnar bileşke’ olarak geçen geçiş bölgesidir. Leep’de çıkartılan bölge de işte bu transformasyon bölgesidir. Bu nedenle İngiltere ve bazı ülkelerde LEEP yerine LLETZ (Large Loop Excision of the Transformation Zone) kısaltması kullanılmaktadır.
LEEP KONİZASYON NE AMAÇLA YAPILIR?
Smaer testinde rahim ağzı dokusunda problem saptanan hastalarda hem kesin tanı koymak hem de tedaviyi sağlamak amaçları ile leep işlemi yapılmaktadır. Leep (LETZ) işlemi sırasında, elektrikle çalışan bir alet yardımı ile rahim ağzı dokusunda patolojik değişimler gösteren dokular ağrısız ve kolay bir şekilde çıkarılmaktadır.
LEEP KONİZASYON (LLETZ) NASIL UYGULANIR?
LEEP işlemi hastanede yatmayı gerektirmeyen basit ve ağrısız bir cerrahi işlemdir. Bu müdahale öncesi hastaların ön hazırlık yapmalarına gerek bulunmamaktadır.
Rahim ağzı dokusu (servikal doku) sinirsiz olduğu için leep işlemi genelde muayenehanelerde lokal anestezi ile (uyuşturarak) veya tercihen hastanın kendi isteği doğrultusunda genel anestezi altında (uyutularak) yapılabilmektedir. Genel anesteziyi tercih eden hastaların müdahaleden en az 8 saat öncesinden itibaren yeme-içmeyi kesmeleri gerekmektedir.
Leep (Lletz) işlemi için hasta öncelikle jinekolojik muayene masasına yatar, daha sonra ‘spekulm’ denilen alet ile vajina açılarak serviks (rahim ağzı) görünür hale getirilir. Kalça altına özel pedler yerleştirilir, bu pedlerin amacı topraklanmayı sağlayarak müdahale sırasında vücuttan elektrik enerjisinin atılmasını kolaylaştırmaktır. Daha sonra ucunda akan elektrik sayesinde yakıcı özellik kazanan ince telli bir halka bulunan kalem (elektrokoter) yardımı ile rahim ağzı dokusu kesilerek çıkarılır. Leep işlemi hastalara yatış gerektirmeyen, ayaktan yapılabilen bir işlem olup genelde 3-5 dakikada tamamlanmaktadır.
LEEP KONİZASYON (LLETZ) AVANTAJLARI NELERDİR?
•Leep günümüzde rahim ağzını yakma, dondurma, lazerle tahrip etme ve cerrahi olarak çıkartma işlemlerinin yerini almıştır.
•Leep işlemi son derece kolay, etkin, güvenilir ve basit bir işlemdir.
•Leep (lletz) ile elektrik akımı kullanılarak kesme hem kolaydır ve çevre dokulara zarar vermez hem de arkada kalan dokulardaki damarlar da yandığı için kanama sorunu genelde olmaz.
•Leep ile keserken yakılma işlemi sırasında çevre dokular tahribat görmez; bu, doku çıkartıldıktan sonra mikroskop altında yapılacak olan patolojik değerlendirme için son derece önemlidir.
•Servikal kanalın başladığı bölgeden itibaren çıkartılması da leep’in bir diğer üstünlüğüdür. Çünkü rahim ağzı kanserleri genellikle bu bölgelerden başlamaktadır.
•Leep işleminin en önemli yararlarından birisi de kanser öncüsü lezyonların aynı anda hem tanısını hem de tedavisini yapabilmesidir.
LEEP KONİZASYON İŞLEMİ SIRASINDA NE TÜR SORUNLAR ORTAYA ÇIKABİLİR?
Leep işlemi sırasında hastalarda ortaya çıkabilecek bir problem kanamadır. Doku çıkartma işlemi sırasında damar açılmasına bağlı olarak kanama meydana gelmesi durumunda kalem (koter) ucundaki tel çıkartılarak yerine ucu topa benzeyen bir aparat takılır ve kanayan yer koterize edilir (yani yakılır). Kanamanın devam etmesi durumunda kanamayı durdurmak için bazı solüsyonlar kullanılabilir. Nadiren de dikiş atmak gerekebilir.
LEEP KONİZASYON SONRASI NE ZAMAN İŞİMİN BAŞINA DÖNEBİLİRİM?
Lokal anestezi ile yapılan Leep işleminden hemen sonra hastalar kalkıp kendi işleri başlarına dönebilmektedirler. Eğer işlem genel anestezi altında yapılmışsa hastaların o gün içinde araba kullanmamaları ve o günü evde dinlenerek geçirmeleri önerilir. Leep sonrası çıkartılan rahim ağzına ait (servikal doku) materyaller patolojik inceleme için laboratuara gönderilir.
LEEP (LLETZ) İÇİN KİMLER UYGUNDUR?
PAP smear sonucunda sonuçlarında CIN veya SIL saptanan kadınlar LEEP için uygun adaylardır.Yeni terminolojide ise ASCUS ve Reaktif Hücre Değişikliğinde de uygulanır.
LEEP KONİZASYON SONRASI NE TÜR YAKINMALARIM OLABİLİR?
Her cerrahi müdahalede olduğu gibi LEEP sonrası da bazı yakınmalarınız olabilir. Ancak görülen olası bu yakınmalar genelde oldukça hafif seyretmektedir. Leep sonrası olabilecek şikayetleriniz arasında en sık görülenleri vajinal akıntı, kanama ve ağrıdır. Bu yakınmaları açmak gerekirse:
•İşlem sonrası koyu kahverengi-siyah akıntı, bazen de lekelenme şeklinde kırmızı, hafif kanamanızın olması normaldir. Nadir durumlarda leep işleminden 10-15 gün sonra bile aşırı miktarlarda kanama görülebilir.
•Leep sonrası nadir olarak görülen bir diğer yakınma da ağrıdır. Ağrı işlem gününde veya işlemden bir kaç gün sonra hafif hafif veya kramp tarzında devam edebilir.
•LEEP sonrası enfeksiyon gelişimi oldukça nadirdir. Bu durumda leep müdahalesi sonrasında gelişen akıntı, aşırı ağrı, kanama ve ateş tabloya eşlik etmektedir.
LEEP SONRASI HANGİ DURUMLARDA JİNEKOLOĞUNUZA BAŞVURMALISINIZ?
•İleri derecede kanama şikayetinizin olması durumunda,
•Kasık ağrısı ve vajinal akıntınızın fazla ve uzun sürmesi durumunda,
•İşlem sonrası ateş ve kasık ağrısı şikayetlerinizin olması durumunda (enfeksiyon bulgusudur)
LETZ (LEEP) SONRASI DİKKAT ETMENİZ DURUMLAR
•İşlem sonrası jinekoloğunuzun size reçete ettiği ağrı kesici ilaçları ve antibiotikleri kullanmayı ihmal etmeyiniz.
•İşlem sonrası en az bir- bir buçuk ay süreyle cinsel ilişkiden uzak durunuz
•İşlem sonrası en az 20-25 gün süreyle havuz ve denize girmeyiniz
•Vajinal akıntınızın belli bir süre devam etmesi durumunda hijyenik ped kullanınız, ancak enfeksiyon riskini arttıracağından ötürü vajinal tampon kullanmayınız
•2-3 gün süreyle ağır egzersizden kaçınınız
•Kanama devam ettiği süre içinde banyonuzu ayaktan duş şeklinde yapınız
•Leep sonrası patoloji sonucunuzu takip ediniz
•Jinekoloğunuz ile işlem sonrası izlemleriniz ve smear testleriniz için temasınızı devam ettiriniz
LEEP'İN UZUN DÖNEMDE OLUMSUZ SONUÇLARI VAR MIDIR?
Leep işlemi ile ilgili uzun dönemli sonuçlar bilinmemekle birlikte bu işlemin kısırlık, düşük yapma (abortus) ve erken doğum gibi sorunlara yol açmadığı bildirilmektedir. Leep sonrası kişinin gebe kaldığında sezaryen olma zorunluluğu da bulunmamaktadır. Bu nedenlerle leep (Letz) işlemi evli olmayan ya da doğum yapmamış kadınlara da rahatlıkla uygulanabilmektedir.
LETZ (LEEP) SONRASI KONTROLLER NASIL YAPILIR?
İlk olarak işlemden birkaç hafta sonra jinekoloğunuz dokunun çıkartıldığı bölgenin iyileşmesini görmek amacı 1 haftasonra sizi kontrole çağırabilir.İşlemden bir ay sonra smear kontrolü önemlidir. Daha sonra ise LEEP yapılmasına neden olan durumun tekrarlamadığını görmek için iki yıl süreyle 3 ayda bir pap smear testinin yapılması önerilmektedir.
